بایگانی مطالب با موضوع طراحی وب

نرم افزار مدیریت سایت پایگاه اطلاع رسانی شرکت گاز استان مرکزی که پیشتر ویژگیهای آن را شرح داده بودیم با اعمال نظرات نهایی سفارش دهنده به طور کامل تحویل مشتری شد.

از جمله امکانات جدید سفارش شده توسط مشتری، امکان تعیین دسترسی کاربران به تک تک صفحات قابل ویرایش از طریق مدیر صفحات بود (جدا از امکان دسترسی کاربر به امکانات مختلف مدیر سایت که قبلاً طراحی و تحویل شده بود) که به سیستم نهایی اضافه گردید.

پایگاه اطلاع رسانی شرکت گاز استان مرکزی قریب به دو سال است که با استفاده از سیستم مدیریت محتوای خود که به طور خاص برای خود این شرکت نوشته شده است اقدام به بروزرسانی سایت اینترنتی خود می‌نماید. این سیستم که با استفاده از ASP کلاسیک نوشته شده و اطلاعات خود را در پایگاه داده‌های از نوع MS SQL Server خود ذخیره می‌کند امکاناتی کاملاً خاص در اختیار این شرکت می‌گذاشته است. از جمله شاخص‌ترین این امکانات امکان درج اخبار، مناقصات و مقالات و گزارشات این شرکت به شکل مرسوم و مورد نظر در آن است. به عنوان نمونه این شرکت تمایل دارد تا بایگانی مناقصات خود را به صورت آنلاین و به عنوان سندی بر شفافیت فعالیت اداری این شرکت در دسترس بازدیدکنندگان داشته باشد. به همین منظور تمایل دارد تا مناقصات قدیمی همیشه بر روی سایت در دسترس باشد و البته برای جلوگیری از بروز اشتباه تمامی مناقصات درج شده پس از گذشت یک مدت زمان خاص از درجشان در سایت حاوی پیامی باشند که نشان می‌دهد این مناقصه غیرمعتبر است. سیستم مدیریت محتوای آنها این امکان را در اختیار این شرکت می‌گذاشت که برای مناقصات تاریخ اعتبار تعیین کنند و پس از گذشتن تاریخ اعتبار مناقصه به طور خودکار عبارت مورد نظر زیر مناقصه درج می‌شد.

تا به حال مسئولیت بروزرسانی محتوای سایت اینترنتی شرکت گاز استان مرکزی بر عهده واحد کامپیوتر این شرکت بوده است و از آنجا که واحد کامپیوتر این شرکت مشکلی با ویرایش کدهای HTML و همچنین کپی فایل از طریق پروتکل FTP نداشته مشکلی با سیستم مدیریت محتوایی که فاقد امکانات کافی جهت حذف پیش نیازهای اشاره شده است نداشت. واحد کامپیوتر این شرکت در طول این دو سال تعداد ۱۳۷ عنوان خبری، ۲۷ عنوان مقاله و گزارش، ۹۶ عنوان مناقصه و مشخصات ۳۸ تن از پرسنل خود را در سایت خود درج نمود.

اما اینک این شرکت بر آن شده است که از همکاری سایر واحدهای سازمانی خود مخصوصاً واحد روابط عمومی در جهت هر چه بهتر شدن فعالیت پایگاه اطلاع رسانی خود کمک بگیرد و اینجا بود که نیاز به رفع مشکلات سیستم مدیریت محتوای قدیمی شدیداً احساس می‌شد چرا که کاربر سیستم مزبور نیاز به داشتن حداقل اطلاعات تخصصیی دارد که از واحدهای غیرکامپیوتری انتظار داشتن آنها نمی‌رود. علاوه بر آن سیستم قدیمی این شرکت تک کاربره است و امکان مدیریت فعالیت کاربران متعدد را ندارد.

شرکت گاز استان مرکزی تمایل داشت که ساختار بیرونی سایتش دست نخورده باقی بماند و تمایلی به تغییر کل ساختار آن نداشت. این شرکت تمایل داشت ضعفهای سیستم مدیریت محتوای این شرکت در حداقل زمان ممکن برطرف گردد. سفارش بازسازی و رفع اشکال این سیستم به شرکت فنی و مهندسی فن آوران داده افزار کارا داده شد و این شرکت در حداقل زمان ممکن امکانات زیر را به سیستم اضافه نمود:

[ادامه...]

روند معمول در کشور ما تا به حال این گونه بوده که سایتهای اینترنتی سازمانهای دولتی (مخصوصاً شعبات استانی و پایین‌تر این سازمانها) اغلب پس از راه‌اندازی و فعالیت چند ماهه آغازین به حالت رکود در آمده و دیگر از آن به بعد نمی‌توان مطمئن بود که اطلاعات موجود در آنها به روز و قابل اعتماد است.

از دلایل قابل ارائه برای این پدیده می‌توان به فعالیت جنبی و کم‌اهمیت پنداشتن حضور اینترنتی سازمانها اشاره نمود. اما این نمی‌تواند دلیل اصلی باشد چرا که بسیاری از همین سازمانها برای دستیابی به یک سایت اینترنتی مبالغ قابل توجهی را هزینه کرده‌اند و معمولاً هزینه‌های دوره‌ای را نیز پرداخت می‌نمایند. از این رو می‌توان مطمئن بود که داشتن یک سایت اینترنتی فعال از موارد مورد نظر مدیران این سازمانها و از وظایف اصلی مدیران واحدهای فن‌آوری اطلاعات در آنها محسوب می‌شود.

دلیلی که ما آن را از جمله دلایل اصلی بروز رکود در فعالیت و بروزرسانی این سایتها می‌دانیم محول شدن وظیفه بروزرسانی سایت سازمان به یک واحد خاص سازمانی است که آن واحد نیز اغلب (مخصوصاً در شعبات غیرمرکزی سازمانها) نیروی کافی برای فعالیت مستمر در این زمینه را ندارد. مسأله‌ای که باعث بروز این اشتباه می‌شود وجود این برداشت است که بروزرسانی سایت اینترنتی یک فعالیت تخصصی کامپیوتری است حال آن که در صورت وجود یک سیستم مدیریت محتوای مناسب این فعالیت نه تنها یک فعالیت تخصصی کامپیوتری نیست بلکه بیشتر یک فعالیت تخصصی در حوزه‌های اطلاع رسانی و روابط عمومی به شمار می‌رود که واحدهای فن‌آوری اطلاعات در حالت ایده‌آل تنها باید در زمینه پشتیبانی فنی آن فعالیت داشته باشند و حتی مطالبی که خودشان پیشنهاد دهنده انتشار آنها از طریق این رسانه سازمانی هستند با تأیید و از طریق واحدهای فعال در زمینه اطلاع‌رسانی برای انتشار آنها اقدام کنند.

اما سیستم مدیریت محتوایی که نیروهای غیرمتخصص بتوانند با استفاده از آن اقدام به مدیریت و بروز نگاه داشتن پایگاههای اینترنتی بنمایند چه ویژگیهایی دارد؟ از جمله مهمترین ویژگیهای لازم برای این سیستم می‌توان به تماماً فارسی بودن (در کشور ما) و پشتیبانی کامل از تقویم بومی، سادگی استفاده و عدم نیاز به آشنایی با HTML و FTP و مانند آن، امکان استفاده مجدد از فایلهای آماده و تایپ شده و انتشار آسان آنها، سیستم دسته‌بندی شده برای دسترسی سریع و آسان به ماژولهای مدیریتی و پشتیبانی کامل از تعیین سطح دسترسی برای کاربران اشاره نمود.

به زودی به عنوان نمونه‌ای از این گونه سیستمها مشخصات یکی از پروژه‌های آماده تحویل شرکت را ارائه خواهیم نمود.

اتخاذ تصمیمات محدودکننده و آزاردهنده در طراحی وب به نفع سایت اینترنتی شما نیست. مطمئن باشید به هیچ وجه نمی‌توانید بازدیدکننده را مجبور کنید در سایت شما بیشتر بماند. این که پیوندهای سایت شما در پنجره‌های جدید باز شوند اصلاً خوشایند بسیاری از بازدیدکنندگان نیست، مخصوصاً این که بسیاری از آنان از مرورگرهای جدیدی استفاده می‌کنند که در آنها امکان بازکردن پیوندها در پنجره‌ها یا نماهای جدید از طریق یک میانبر موسی یا موسی-صفحه‌کلیدی در اختیار قرار گرفته است. محدود کردن کلیک راست نیز به هیچ وجه راه مطمئنی برای جلوگیری از سرقت داشته‌های شما نیست. اگر نگران استفاده مجدد از آنها هستید بهتر است آنها را منتشر نکنید! چرا که به‌اشتراک‌گذاری و نقل مجدد مطالب از جمله خصوصیات محتوای اینترنتی است. ضمن آن که اتخاذ تصمیمات اینچنینی می‌تواند بازدیدکننده را از دسترسی به امکاناتی که ممکن است برای درست و یا به شکل دلخواه دیدن سایت شما به آنها نیاز داشته باشد محروم کند. به یاد داشته باشید اگر منظور شما از آنلاین کردن محتوایتان جذب مخاطب است ایجاد هر گونه دافعه هر چند مفید در نهایت به ضرر شماست.

یک راه تعیین این که قالب سایت سازمانی، شرکتی و یا شخصیتان باید چه شکلی باشد آن است که به سایتهایی که فکر می‌کنید «حرفه‌ای» طراحی شده‌اند مراجعه کنید و از آنها الگو بگیرید. اما توصیه ما به شما این است که قالب سایتتان را بر اساس نیازتان انتخاب کنید. واقعیت قضیه آن است که وجود انبوهی از دکمه‌ها، فرمها و پیوندها در ستونهای کناری سایتهای اینترنتی در خیلی از موارد نه تنها کمکی که به بازدیدکننده نمی‌کند بلکه باعث سردرگمی او می‌شود. در نظر داشته باشید این شکل «حرفه‌ای» به نظر رسیدن تنها تابع یک «جو حرفه‌ای نمایی» و بیشتر شبیه به یک جور «مد» است که با ظهور سلیقه‌های جدید ظرف یکی دو سال تغییر می‌کند. برخی از سایتهایی که از این نوع امکانات استفاده می‌کنند و واقعاً کاربران آنها از این امکانات استفاده می‌کنند مخاطبانی در آن سطح دارند که می‌توانند از آن امکانات استفاده کنند. به عنوان نمونه مخاطبان آنها طراحان وب هستند لذا چون اکثر طراحان وب از سایتهای موسوم به «شبکه‌های دسته‌جمعی» استفاده می‌کنند نیاز است دکمه‌های ارسال محتوا به این شبکه‌ها را در دسترس داشته باشند اما آیا سایتهایی که جنبه علمی و تحقیقاتی با گرایشهای شدیداً غیرکامپیوتری دارند از این امکانات سودی عائدشان می‌شود؟ آیا راضی کردن درصد اندکی از کاربران در مقابل سردرگم کردن اکثریت آنها برای این نوع سایتها سودمند است؟

تقلید از «مد» و سعی در حرفه‌ای به نظر رسیدن باعث می‌شود طرح مورد نظر شما آنچه واقعاً به کارتان می‌آید نشود. شاید سایت مورد نظر شما اصلاً نیازی به ستونهای کناری نداشته باشد و یا شاید بیش از آنچه تصور می‌کنید به این امکانات نیاز داشته باشد. همیشه تلاش کنید تا به جای بازدیدکننده‌ای که برای او سایت را طراحی می‌کنید و با امکانات او، میزان حرفه‌ای بودن طراحی سایتتان را بسنجید. گاهی ساده‌ترین طرحها حرفه‌ای‌ترین آنها هستند. اشتباه نکنید! حتی تهیه همین «ساده‌ترین طرحها» می‌تواند سخت‌ترین کار یک طراح وب حرفه‌ای باشد و چون متناسب با محتوای شما تهیه می‌شود در نهایت طرحی غیر قابل تقلید و منحصر به فرد باشد.

جایگاههای اینترنتی شرکتهای تجاری می‌تواند کارکردی بیشتر از مرجعی برای یافتن نشانی یا شماره تماس آنها داشته باشد. طراحی درست و حساب شده یک جایگاه اینترنتی شرکتی می‌تواند یک بازاریاب فعال را در بازارهایی که شاید هرگز تصورش را نمی‌کردید در اختیار شما قرار دهد. اما یک جایگاه اینترنتی مناسب چه ویژگیهایی دارد؟

به کارگیری جذابیتهای بصری به همراه طراحی یک سیستم ناوبری (Navigation) آسان و کاربرپسند می‌تواند در جذب اولیه کاربر و هدایت او به مقصد درست مؤثر باشد. در طراحی محتوای سایت باید علاوه بر آن که تمامی واژه‌های تخصصی محدوده فعالیت شرکت را به کار می‌برید باید از زبانی غیرتخصصی و متناسب با مخاطب عمومی شرکتتان استفاده کنید و در موارد لازم اطلاعات تخصصی‌تر را در صفحات مناسب در اختیار علاقمندان متخصص‌تر قرار دهید. در ارائه محتوای تخصصی خساست به خرج ندهید چرا که هر چقدر هم زمینه فعالیت شما تخصصی باشد، شرکتهای رقیب می‌توانند با ارائه محتوای کامل‌تر خود را متخصص‌تر جلوه دهند.

پس از طراحی ظاهر و محتوا باید از سازگاری نوع طراحیتان با موتورهای جستجو مطمئن شوید. بهترین محتوا و بهترین طراحی زمانی که موتورهای جستجو نتوانند اطلاعات را از آن استخراج کنند برای کاربر عام که معمولاً از موتور جستجو به شما خواهد رسید تفاوتی با یک صفحه ثابت شامل پیام «در دست ساخت» نخواهد داشت. استفاده نابه‌جا از فناوریهایی همچون فلش و فایلهای PDF می‌تواند باعث شود حجم اندک و نامناسبی از محتوای احتمالاً غنی شما در موتورهای جستجو ثبت شود. امروزه علاوه بر تخصصهای برنامه‌نویسی و طراحی وب دسته دیگری از متخصصان وجود دارند که می‌توانند شما را در یافتن مکانی مناسب در رتبه‌بندی موتورهای جستجو یاری کنند. اصطلاحاً به این تخصص Search Engine Optimization یا به طور خلاصه SEO گفته می‌شود که سعی می‌کنیم در نوشته‌های بعدی به این مطلب نیز بپردازیم.

راه‌اندازی یک سایت اینترنتی برای یک سازمان اگر فقط به منظور رفع تکلیف نباشد می‌تواند باعث ایجاد یک کانال ارتباطی و کاری جدید برای سازمانها شود، به این معنا که مراجعین آن سازمان خواهند توانست بدون مراجعه به محل سازمان اطلاعات مورد نظر خود را به دست آورند یا حداقل زمانی که در موارد غیرقابل اجتناب به محل سازمان مراجعه می‌کنند از آنجا که قبلاً راجع به روند کاری مرتبط با خود اطلاعات کافی کسب کرده‌اند معطلی کمتری خواهند داشت و هزینه کاری کمتری برای آن سازمان ایجاد خواهند کرد.

از جانب دیگر سایت اینترنتی می‌تواند یک رسانه ارزانقمیت و مؤثر برای سازمانها باشد. مؤثر از این جهت که مستقیماً افرادی را مخاطب قرار خواهد داد که به لحاظ درگیر بودن با روند کاری آن سازمان به کانالهای ارتباطی سازمان مراجعه می‌کنند. این قابلیت می‌تواند بدون نیاز به حمایت رسانه‌های برون سازمانی انعکاس دهنده موفقیتهای آن سازمان باشد یا در پررنگ‌تر نشان دادن آنها نقش ایفا کند. همچنین در مواردی که نیاز است در مورد ابهامات به وجود آمده اطلاع‌رسانی صورت گیرد می‌تواند سریع‌ترین راه رفع ابهامات به شمار آید و از سوء تفاهمات بعدی زودتر جلوگیری کند.

جایگاه اینترنتی قدرت و نفوذ سازمانها را از محدوده جغرافیایی خود فراتر می‌برد و به آنها امکان می‌دهد که با استفاده از فضای ایجاد شده با دید بازتری تصمیم بگیرند و تصمیمات و نوآوریهای خود را در محدوده‌ای فراتر از محدوده جغرافیایی و سازمانهای بالادستی خود مطرح سازند.

یک سازمان و یا یک سفارش دهنده عادی به دلایل گوناگون ممکن است بخواهد برایش «وب» طراحی شود. «وب» اصطلاح جهانشمول‌تری است که می‌تواند شامل سایتهای اینترنتی، اینترانتهای داخلی یا نرم‌افزارهای کاربردی محدود باشد. این که شما به عنوان سفارش دهنده باید «چه بخواهید» بیش از آن که بستگی به «سلیقه» شما داشته باشد باید به «انگیزه» شما مربوط باشد. واضح‌تر بگوییم: همه ما از انیمیشنهای متحرک و ایفکتهای جذاب و چشم‌نواز خوشمان می‌آید، اما جایی که کاربرانمان با خطوط تلفن عادی به اینترنت وصل می‌شود و لازم است اطلاعاتی را وارد سیستمهای مبتنی بر وب ما کنند یا از آن اطلاعاتی ضروری دریافت کنند، انتظار برای بارگذاری این انیمیشنها و جذابیتی که اگر نگوییم یک بار حداکثر چندبار کاربر را خواهد گرفت غیرضروری به نظر نمی‌رسد؟ نقطه مقابل این سناریو را در نظر بگیرید: جایی که کاربر ما برای لذت بردن از تبعات یک رخداد (یک نمایشگاه، یک مسابقه ورزشی یا …) به سایت ما رجوع می‌کند آیا ارائه انبوهی از اطلاعات در محیطی ساده و متنی نمی‌تواند در دلسرد کردن او نسبت به جذابیتهای احتمالی آن واقعه مؤثر باشد؟ پس به نظر می‌رسد باید اول مشخص کنیم چه می‌خواهیم: یک سایت به عنوان یک منبع اطلاعاتی یا یک سایت به عنوان یک اثر هنری و تبلیغاتی و یا ترکیبی از این دو با درصدهای متفاوت.

نکته بعدی که سفارش دهنده باید به آن توجه کند این است که چه چیزی را از چه کسی باید بخواهد. واقعیت آن است که بسیاری از «برنامه‌نویسان» سطح بالای وب «طراحان» خوبی نیستند و بسیاری از «طراحان» خوب وب در تهیه کدی که شما را به مقصود می‌رساند ناتوان یا ضعیفند. در مواجهه با شرکتهایی که این دست کارها را انجام می‌دهند هیچگاه به ادعا وقعی ننهید. از آنها نشانی سایتهایی را که طراحی کرده‌اند بخواهید و بخواهید که برایتان توضیح دهند در طراحی آنها چه کارهای جدید یا یکتایی انجام شده است. به این نکته هم توجه داشته باشید که شمای ظاهری بسیاری از سایتهای اینترنتی (مخصوصاً در ایران) کار شرکتهای طراح آنها نیست. از شرکت طرفتان بخواهید نشانه‌های بومی بودن یا اختصاصی بودن طرحهای قبلیشان را به شما نشان دهند. مثلاً اگر سایتی را برای تولیدکننده محصول خاصی طراحی کرده‌اند آیا در طراحی نمای کلی آن از محصولات آن شرکت ایده گرفته‌اند؟ در زمینه برنامه‌نویسی هم تحقیق کنید که کارهای ارائه شده چقدر بومی است یا چقدر خوب بومی شده است و توجه داشته باشید که بومی بودن کار از ریشه (حداقل در بازار ایران) در خیلی از موارد به جای آن که همچنان که ادعا می‌شود یک نقطه قوت باشد در واقع و با توجه به سطح توانایی شرکتهای طراح وب در ایران یک نقطه ضعف به حساب می‌آید!

تحقیق کنید و ببینید که سایتهای طراحی شده توسط شرکتهای طراح چقدر مستقل از شرکت اصلی عمل می‌کنند. اگر بخواهید پس از پایان کار اضافه کردن قابلیتها را به شرکت دیگری (با قابلیتهای مشابه شرکت اول) واگذار کنید امکانش وجود دارد یا نه. مستقل از جلوگیری از وابستگی به یک کانال خاص با توجه به وقایعی که ممکن است به فعالیت یک شرکت (حتی بزرگ) پایان دهد این مسأله در آینده پروژه وب شما و هزینه‌هایی که مجبور می‌شوید به صورت تکراری متحمل آنها شوید نقش دارد.

اگر محصول مورد نظر شما یک سایت اطلاعاتی است توصیه مهم ما به شما آن است که از طراح بخواهید آن را مستقل از طرح گرافیکی طراحی کند، یعنی طرح گرافیکی آن را در متن دخالت ندهد. این مسأله (که البته بعدها درباره آن بیشتر خواهیم گفت) در روند تکامل پروژه‌های تحت وب نقش کلیدی دارد.